İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE DAVRANIŞ DEĞİŞTİRME ODAKLI EĞİTİMLER

İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİNDE DAVRANIŞ DEĞİŞTİRME ODAKLI EĞİTİMLER

Dünyada her yıl ortalama 270 milyon iş kazası meydana gelmektedir. Uluslararası çalışma örgütü (ILO) verilerine göre her gün ortalama 5 bin yılda ise 2 milyon işçi ölmekte ve 160 milyon işçi meslek hastalığına yakalanmaktadır. Bu vakalar % 88 oranında güvenli olmayan davranışlardan (insan kaynaklı) kaynaklanmaktadır.

İstatistiklerde görüldüğü gibi meydana gelen iş kazaları; ölümlü ya da yaralanmalı kazalara ve bunların bir sonucu olarak çalışan, zaman ve para kaybına yol açmaktadır. Ölümlü veya yaralanmalı iş kazalarının önlenebilmesi ve maliyetlerin azaltılabilmesi için ilgili yasa ve yönetmeliklerin uygulanması ile birlikte iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine önem verilmesi gerekmektedir.

İş sağlığı ve güvenliği kültürünün çalışanlar arasında kabul görmesini sağlamanın yolunun, konunun kurallara uyulmasından bir adım öteye taşınmasıyla gerçekleştirilebileceği görülmektedir. Bundan dolayı Dünya’ da iş sağlığı ve güvenliği uygulamaları, çalışanlarda  “davranış değişikliği yaratma” konusuna yoğunlaşmış durumdadır. Davranış değişikliği yaratma zaman alan bir uygulamadır ve hedef iş sağlığı ve güvenliği “davranışından”, “alışkanlığına” geçiştir. Bu geçiş sürecinde tehlike ve risklerin doğru bir şekilde belirlenmesi, çalışanlara yaklaşım ve yönetimin desteği önem kazanmaktadır. İş sağlığı ve güvenliğinde davranış değişikliği yaratma çalışmaları (eğitimleri), “Temel İSG Eğitimlerinden” sonra iş yerinde her düzeydeki çalışanı kapsayacak şekilde planlanmalı ve uygulamaya konulmalıdır. Eğitimlere başlanmadan önce çalışanların eğitimler hakkında bilgi sahibi olmaları ve bu sürece gönüllü olarak katılımları sağlanmalıdır. Yine eğitimler öncesinde tüm çalışanların yetki ve sorumlulukları belirlenmeli ve kendi yetki sahaları içinde yapılan çalışmalardan sorumlu olmalıdırlar. Eğitim sürecinde herkesin ortak olarak uyması gereken kurallar belirlenerek bunlara tüm çalışanların uyması sağlanmalıdır. İşletmelerde güvenli davranışlar ve güvenli çalışma koşulları düzenli olarak ölçülmelidir. Davranış değişikliği yaratma odaklı iş güvenliği eğitimleri; davranışların denetlenmesi ve istenilen davranışın ortaya çıkmaması durumunda cezalandırılacak çalışanın belirlenmesini değil, istenilen davranışa odaklanılarak güvenli uygulamaların geniş katılımla geliştirilmesi amacını taşır.  Çalışanlardan beklenen olumlu davranışları ortaya çıkartarak, davranışın tekrar edilmesini sağlayan olumlu pekiştirme yöntemi bu eğitimin uygulanmasında çok önemli bir yer tutmaktadır. Günlük gözlemlerde tespit edilen güvenli davranışların artışı kutlanmalı, çözümler tanımlanmalı ve uygulanmalıdır.  Bu eğitimlerin sonunda istenilen hedefe ulaşmak ve bunun sürdürülebilir olmasını sağlamak için eğitim programının amacına uygun bir şekilde hazırlanması gerekmektedir. Bu eğitimlerin başarılı olması sadece eğiticiler ve çalışanlara bağlı değildir. Bu süreçte tüm yönetim kademesinin katkısı ve kararlığı ile birlikte işin başında planlanması gereken zaman ve kaynak ayrılmasının sonuca ulaşmada büyük etken olduğu unutulmamalıdır.

KAYNAKLAR

1.ILO 2003, sayfa 9, ayrıca Hämäläinen et al. 95 2006

2.ILO 2003, sayfa 1, 8

3.TOPÇUOĞLU Handan, ÖZDEMİR Şenay, İş Sağlığı Ve Güvenliğinde Davranış Değişikliği Yaratma Süreci, Mühendis ve Makine, Cilt:48 Sayı:567, 2007.􀁮􀀠􀁔􀁏􀁐􀃇􀁕􀁏􀄞􀁌􀁕

4.OFLUOĞLU Gökhan, BUZKAN Sibel, PULAT Öznur, Davranış Değiştirme Odaklı İş Sağlığı ve İş Güvenliği Eğitimi, Zonguldak 2012.